مراحل فراخواندن متهم به دادسرا

 آیا می‌دانید برگه احضاریه چیست؟
آیا می‌دانید احضاریه چگونه به متهم ابلاغ می‌شود؟
آیا می‌دانید که فاصله زمانی میان ابلاغ اوراق احضاریه به متهم و زمان حضور او نزد بازپرس نباید کمتر از پنج روز باشد؟
آیا می‌دانید اگر دسترسی به متهم میسر نشد، بازپرس پس از گذشت مدت زمان قانونی اظهار عقیده می‌کند؟
شرایط و روحیات یک متهم را در ذهن خود تصور کنیم؛ متهم زمان جلب یا احضار و پس از دریافت احضاریه یک‌باره تمام دنیا روی سرش خراب می‌شود.
شاید ما خودمان یکی از این افرادی باشیم که طعم یک‌بار احضار یا جلب‌شدن را چشیده‌ایم؛ اگر هم تا‌به‌حال مشکلی در این حد برای‌مان ایجاد نشده است بازهم بد نیست که این بسته آموزشی را تا انتها بخوانیم، زیرا کمک می‌کند تا با حقوق و تکالیف متهم در زمان جلب یا احضار بیشتر آشنا شویم.
شاید بار‌ها و بار‌ها به گوش‌مان خورده است که فلانی را دادگاه احضار کرده یا احضاریه برایش فرستاده است. «احضار» در لغت به معنای فراخواندن و در اصطلاح، دعوتی است رسمی در قالب احضاریه، از طرف مقام قضائی برای یک شخص خاص در زمان معین و به منظور حضور وی درمرجع قضائی.
اما اگر متهم بدون هیچ عذر موجهی درجلسه تحقیقات اولیه حاضر نشود یا حتی عذر خودش را اعلام نکند، جلب می‌شود. به عبارت دیگر ضابطان دادگستری او را دستگیر می‌کنند و نزد مقام قضائی می‌برند.
اتهام‌زنی بدون دلیل ممنوع
طبق قانون قاضی نباید کسی را احضار یا جلب کند، مگر آن‌که دلایل کافی داشته باشد؛ گرچه ممکن است کسی که در مظان اتهام قرار گرفته پس از پایان دادرسی، تبرئه شود، ولی همین زدن برچسب اتهام به دیگری باید دلیل داشته باشد. قاضی در صورت سهل‌انگاری در این مورد مشمول محکومیت انتظامی می‌شود.
راهکاری برای یک احضار سفت و سخت
با حرف که نمی‌شود متهم را به دادسرا کشاند، بلکه برای احضار متهم باید احضاریه ابلاغ شود. احضاریه را در دو نسخه تنظیم می‌کنند که یک نسخه از آن به متهم ابلاغ و نسخه دیگر پس از امضا به مامور ابلاغ برگردانده می‌شود.
در احضاریه، نام‌ و نام‌خانوادگی احضارشونده، تاریخ، ساعت، محل حضور، علت احضار و نتیجه عدم حضور قید می‌شود و به امضای مقام قضائی می‌رسد. خوب است بدانیم که اگر متهم بی‌سواد باشد، مامور ابلاغ، مفاد احضاریه را به وی تفهیم می‌کنند.
همچنین در جرایمی که مقام قضائی تشخیص دهد پای حیثیت اجتماعی متهم در میان است یا موضوع عفت و امنیت عمومی مطرح باشد، شکل احضاریه تغییر می‌کند و علت احضار قید نمی‌شود، اما متهم می‌تواند برای اطلاع از علت احضار به دفتر مرجع قضائی مراجعه کند.
آداب و اصول احضارکردن
هر چیزی آداب خاص خودش را دارد و نمی‌شود بازپرس بخواهد در یک چشم به هم زدن متهم را ببیند؛ البه استثنائاتی هم وجود دارد، اما اصل این است که فاصله زمانی میان ابلاغ اوراق احضاریه و زمان حضور نزد بازپرس نباید کمتر از ٥روز باشد.
شاید یکی از دغدغه‌های متهم این باشد که دیگران متوجه احضارش به دادسرا نشوند. باید بدانیم در این‌باره جای نگرانی نیست، زیرا ابلاغ احضاریه توسط ماموران ابلاغ بدون استفاده از لباس رسمی و با ارایه کارت شناسایی انجام می‌شود.
اگر متهم حاضر نشود
گاهی این تفکر برای متهم ایجاد می‌شود که اگر دردسترس نباشد، پرونده متوقف می‌شود، اما این افراد نمی‌دانند که قانون این مورد را نیز پیش‌بینی کرده است.
به‌عبارتی اگر احضاریه به دلیل معلوم نبودن محل اقامت متهم به دستش نرسد و به قولی ابلاغ نشود، تلاش برای دستیابی به متهم نیز به نتیجه نرسد و ابلاغ به روش دیگری هم میسر نباشد، متهم را با انتشار یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار ملی یا محلی یا ذکر عنوان اتهام و مهلت یک ماهه از تاریخ نشر آگهی، احضار می‌کنند.
اگر باز هم خبری از متهم نشود این بار بازپرس پس از انقضای مهلت مقرر به موضوع رسیدگی و اظهار عقیده می‌کند. البته در جرایمی که به تشخیص بازپرس، حیثیت اجتماعی متهم، عفت یا امنیت عمومی اقتضا کند، عنوان اتهام در آگهی ذکر نمی‌شود.
تکنولوژی در خدمت مردم و قوه قضائیه
در دنیای امروز در کمتر از چند ثانیه به راحتی می‌توان با دورترین نقاط دنیا ارتباط برقرارکرده و فردی را در ورای مرز‌های سرزمین خود دید، امکانی که قوه قضائیه نیز از آن استفاده کرده است و از این پس با استفاده از سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی مانند پیام‌نگار (ایمیل)، ارتباط تصویری از راه دور، نمابر و تلفن می‌توان متهم را احضار و اوراق قضائی را با رعایت مقررات راجع به دادرسی الکترونیکی ابلاغ کرد.
به هر حال این را نیز بدانیم که احضاریه نشان‌دهنده وقوع جرم نیست! وگاهی پیش می‌آید فرد به‌عنوان متهم با احضاریه برای توضیحات فراخوانده و درروند تحقیق بی‌گناهی‌اش ثابت می‌شود. اما احضار به هر دلیل که باشد فرد بعد از دریافت احضاریه حتما باید حاضر شود و برای عدم حضور خود دلیل موجه داشته باشد وگرنه مشکلی به مشکلاتش افزوده خواهد شد.
غیبت متهم چه زمانی موجه است؟
همان‌طور که گفته شده ممکن است متهم نتواند در وقت مقرر حاضر شود. این مورد به شرط آن‌که متهم برای این عدم‌حضور، عذر موجه داشته باشد، مشکلی ایجاد نمی‌کند. مواردی که عذر موجه محسوب می‌شوند عبارتند از:
الف. نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به‌گونه‌ای که مانع از حضور شود.
ب. بیماری متهم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی که مانع از حضور شود.
پ. اگر اجداد، والدین و همسر و فرزندان یا خواهر و برادران متهم و حتی بچه‌های آنها فوت کنند. البته به یاد داشته باشد که فوت دایی، عمو، عمه، خاله و بچه‌های‌شان عذر موجه محسوب نمی‌شود.
ت. ابتلا به حوادث مهم از قبیل: بیماری‌های واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که باعث می‌شود رفت‌وآمد ممکن نباشد.
ث. متهم در توقیف با حبس باشد.
ج. سایر مواردی که عرفا به تشخیص بازپرس عذر موجه محسوب می‌شود.
غیر از این موارد، متهم می‌تواند برای یک‌بار پیش از موعد تعیین شده، بازپرس را از علت عدم حضور خود مطلع و موافقت وی را اخذ کند. در این مورد، بازپرس می‌تواند در صورت عدم‌تاخیر در تحقیقات تا سه روز مهلت را تمدید کند.

منبع خبرگزاری میزان